Pages

Senin, 19 April 2010

SERAT WEDHATAMA 2

SERAT WEDHATAMA 2

83


Mangka kanthining tumuwuh,

Salami mung awas eling,

Eling lukitaning alam,

Dadi wiryaning dumadi,

Supadi nir ing sangsaya,

Yeku pangreksaning urip.


Padahal bekal hidup,

selamanya waspada dan ingat,

Ingat akan pertanda yang ada

di alam ini,

Menjadi kekuatannya asal-usul, supaya lepas dari sengsara.

Begitulah memelihara hidup.

84


Marma den taberi kulup,

Anglung lantiping ati,

Rina wengi den anedya,

Pandak panduking pambudi,

Bengkas kahardaning driya,

Supaya dadya utami.`


Maka rajinlah anak-anakku,

Belajar menajamkan hati,

Siang malam berusaha,

merasuk ke dalam sanubari,

melenyapkan nafsu pribadi,

Agar menjadi (manusia) utama.

85


Pangasahe sepi samun,

Aywa esah ing salami,

Samangsa wis kawistara,

Lalandhepe mingis mingis,

Pasah wukir reksamuka,

Kekes srabedaning budi.


Mengasahnya di alam sepi (semedi),

Jangan berhenti selamanya,

Apabila sudah kelihatan,

tajamnya luar biasa,

mampu mengiris gunung penghalang,

Lenyap semua penghalang budi.

86


Dene awas tegesipun,

Weruh warananing urip,

Miwah wisesaning tunggal,

Kang atunggil rina wengi,

Kang mukitan ing sakarsa,

Gumelar ngalam sakalir.


Awas itu artinya,

tahu penghalang kehidupan,

serta kekuasaan yang tunggal,

yang bersatu siang malam,

Yang mengabulkan segala kehendak,

terhampar alam semesta.

87


Aywa sembrana ing kalbu,

Wawasen wuwus sireki,

Ing kono yekti karasa,

Dudu ucape pribadi,

Marma den sembadeng sedya,

Wewesen praptaning uwis.


Hati jangan lengah,

Waspadailah kata-katamu,

Di situ tentu terasa,

bukan ucapan pribadi,

Maka tanggungjawablah, perhatikan semuanya sampai tuntas.

88


Sirnakna semanging kalbu,

Den waspada ing pangeksi,

Yeku dalaning kasidan,

Sinuda saka sethithik,

Pamothahing nafsu hawa,

Linalantih mamrih titih.


Sirnakan keraguan hati,

waspadalah terhadap pandanganmu,

Itulah caranya berhasil,

Kurangilah sedikit demi sedikit godaan hawa nafsu,

Latihlah agar terlatih.

89


Aywa mematuh nalutuh,

Tanpa tuwas tanpa kasil,

Kasalibuk ing srabeda,

Marma dipun ngati-ati,

Urip keh rencananira,

Sambekala den kaliling.


Jangan terbiasa berbuat aib,

Tiada guna tiada hasil,

terjerat oleh aral,

Maka berhati-hatilah,

Hidup ini banyak rintangan,

Godaan harus dicermati.

90


Umpamane wong lumaku,

Marga gawat den liwati,

Lamun kurang ing pangarah,

Sayekti karendhet ing ri.

Apese kasandhung padhas,

Babak bundhas anemahi.


Seumpama orang berjalan,

Jalan berbahaya dilalui,

Apabila kurang perhitungan,

Tentulah tertusuk duri,

celakanya terantuk batu,

Akhirnya penuh luka.

91


Lumrah bae yen kadyeku,

Atetamba yen wus bucik,

Duweya kawruh sabodhag,

Yen tan nartani ing kapti,

Dadi kawruhe kinarya,

Ngupaya kasil lan melik.


Lumrahnya jika seperti itu,

Berobat setelah terluka,

Biarpun punya ilmu segudang,

bila tak sesuai tujuannya,

ilmunya hanya dipakai mencari nafkah dan pamrih.

92


Meloke yen arsa muluk,

Muluk ujare lir wali,

Wola wali nora nyata,

Anggepe pandhita luwih,

Kaluwihane tan ana,

Kabeh tandha tandha sepi.


Baru kelihatan jika keinginannya muluk-muluk,

Muluk-muluk bicaranya seperti wali,

Berkali-kali tak terbukti,

merasa diri pandita istimewa,

Kelebihannya tak ada,

Semua bukti sepi.

93


Kawruhe mung ana wuwus,

Wuwuse gumaib gaib,

Kasliring thithik tan kena,

Mancereng alise gathik,

Apa pandhita antiga,

Kang mangkono iku kaki,


Ilmunya sebatas mulut,

Kata-katanya di gaib-gaibkan,

Dibantah sedikit saja tidak mau, mata membelalak alisnya menjadi satu,

Apakah yang seperti itu pandita palsu,..anakku ?

94


Mangka ta kang aran laku,

Lakune ngelmu sejati,

Tan dahwen pati openan,

Tan panasten nora jail,

Tan njurungi ing kahardan,

Amung eneng mamrih ening.


Padahal yang disebut “laku”,

sarat menjalankan ilmu sejati tidak suka omong kosong dan tidak suka memanfaatkan hal-hal sepele yang bukan haknya,

Tidak iri hati dan jail,

Tidak melampiaskan hawa nafsu. Sebaliknya, bersikap tenang agar menggapai keheningan jiwa.

95


Kaunanging budi luhung,

Bangkit ajur ajer kaki,

Yen mangkono bakal cikal,

Thukul wijining utami,

Nadyan bener kawruhira,

Yen ana kang nyulayani.


Luhurnya budipekerti,

pandai beradaptasi, anakku !

Demikian itulah awal mula,

tumbuhnya benih keutamaan,

Walaupun benar ilmumu,

bila ada yang mempersoalkan..

96


Tur kang nyulayani iku,

Wus wruh yen kawruhe nempil,

Nanging laire angalah,

Katingala angemori,

Mung ngenaki tyasing liyan,

Aywa esak aywa serik.


Walau orang yang mempersoalkan itu, sudah diketahui ilmunya dangkal,

tetapi secara lahir kita mengalah,

berkesanlah persuasif,

sekedar menggembirakan hati orang lain.

Jangan sakit hati dan dendam.

97


Yeku ilapating wahyu,

Yen yuwana ing salami,

Marga wimbuh ing nugraha,

Saking heb Kang mahasuci,

Cinancang pucuking cipta,

Nora ucul ucul kaki.


Begitulah sarat turunnya wahyu,

Bila teguh selamanya,

dapat bertambah anugrahnya,

dari sabda Tuhan Mahasuci,

terikat di ujung cipta,

tiada terlepas-lepas anakku.

98


Mangkono ingkang tinamtu,

Tampa nugrahaning Widhi,

Marma ta kulup den bisa,

Mbusuki ujaring janmi,

Pakoleh lair batinnya,

Iyeku budi premati.


Begitulah yang digariskan,

Untuk mendapat anugrah Tuhan.

Maka dari itu anakku,

sebisanya, kalian pura-pura menjadi orang bodoh terhadap perkataan orang lain,

nyaman lahir batinnya,

yakni budi yang baik.

99


Pantes tinulat tinurut,

Laladane mrih utami,

Utama kembanging mulya,

Kamulyan jiwa dhiri,

Ora ta yen ngeplekana,

Lir leluhur nguni-uni.


Pantas menjadi suri tauladan yang ditiru,

Wahana agar hidup mulia,

kemuliaan jiwa raga.

Walaupun tidak persis, seperti nenek moyang dahulu.

100


Ananging ta kudu kudu,

Sakadarira pribadi,

Aywa tinggal tutuladan,

Lamun tan mangkono kaki,

Yekti tuna ing tumitah,

Poma kaestokna kaki.


Tetapi harus giat berupaya, sesuai kemampuan diri,

Jangan melupakan suri tauladan,

Bila tak berbuat demikian itu anakku,

pasti merugi sebagai manusia.

Maka lakukanlah anakku !

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

My Blog List